GIỚI THIỆU SÁCH THÁNG 10/2023
Giới thiệu cuốn sách
KỂ CHUYỆN NGÀN XƯA THĂNG LONG - HÀ NỘI
Bạn đọc thân mến!
Trải qua bao biến đổi, thăng trầm của lịch sử, Thăng Long xưa và Hà Nội nay vẫn luôn khẳng định vị trí là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa lớn nhất của cả nước. Bởi nơi đây không chỉ mang trong mình những câu chuyện thấm đẫm màu sắc huyền thoại, với những truyền thuyết dân gian hư – thực đan xen đầy vẻ huyền ảo, mà nó còn là một vùng đất có truyền thống lịch sử, văn hóa phong phú, với những phong tục, tập quán đặc sắc, mang đậm hồn của dân tộc. Nằm trong bộ tuyển tập sách phục vụ đại lễ 1000 năm – Cuốn sách nhỏ: “Kể chuyện ngàn xưa Thăng Long Hà Nội” cũng chính là một sợi dây nối liền hiện tại với quá khứ xa xưa.
Nổi bật trên cuốn sách Kể chuyện xưa Thăng Long Hà Nội là hình trống đồng, phía dưới là Khuê Văn Các với hình tượng rồng bay lên tượng trưng cho thủ đô ngàn năm. Cuốn sách hiện đang được lưu tại thư viện trường dày 187 trang, khổ 14,5x20,5cm do Giáo sư - Nhà sử học Lê Văn Lan biên soạn và được nhà xuất bản Hà Nội ấn hành vào năm 2010.
Nội dung cuốn sách là tập hợp những câu chuyện được bắt đầu từ thời tiền Thăng Long, kể về thời kì định đô và phát triển của Thăng Long- Một mảnh đất ngàn năm văn vật – một cái nôi của những giá trị văn hóa lịch sử văn hóa hào hùng. Với ngôn từ nhẹ nhàng, linh hoạt, 35 câu chuyện trong cuốn sách đã đưa người đọc miên man theo chuỗi thời gian lịch sử trường kì, lôi cuốn từ bí ẩn này đến bí ẩn khác. Cuốn sách được chia làm bốn phần rành mạch như kể chuyện về thời tiền Thăng Long - kể chuyện về thời định đô Thăng Long - kể chuyện về văn hóa Thăng Long và kể chuyện về hùng khí Thăng Long. Nội dung cuốn sách ngoài cung cấp cho bạn đọc những thông tin sơ lược về lịch sử Thăng Long – Hà Nội ngàn năm hào hùng mà còn giúp cho giới trẻ thêm hiểu thêm yêu hơn về mảnh đất mình sống.
Dạo quanh Hà Nội, ngắm nhìn sự vật ngày nay “phố phường mắc cửi đường quanh bàn cờ” không thể không nhớ lại chuyện xưa, vì đâu phải ngẫu nhiên mà có sông Tô núi Nùng, có thành Cổ Loa, có đền Bạch Mã, có thành Đại La, cũng không ngẫu nhiên mà có cái tên Ngôi làng hai vua – làng Đường Lâm. Những cái tên này đều xuất hiện trong phần đầu tiên cuốn sách- kể chuyện về thời tiền Thăng Long. Nếu kể từ lúc khai thiên lập địa thì phải kể tới rất nhiều tích truyện hay.Tuy nhiên nhà sử học Lê Văn Lan đã tập trung vào quãng thời gian từ khoảng đầu công nguyên, khi bắt đầu có ngôi làng Hà Nội gốc trên núi Vùng – tên gọi là Hương Long đỗ tức làng Rốn Rồng. Hương Long đỗ đã trở thành thần bảo hộ của ngôi làng trên núi Rốn Rồng trong tâm thức của người dân khi lìa đời mà về cõi vĩnh hằng. Tôn vinh già làng người ta lấy tên ông đặt cho con sống chảy qua làng. Tên sông Tô Lịch vì thế mà có từ đây. Sông Tô – Núi Nùng đã trở thành biểu tượng sông núi của miền địa linh nhân kiệt Thăng Long Hà Nội với rất nhiều điều huyền kỳ. Nhưng bên trong những mây mù huyền hoặc ấy, ta dễ dàng nhận ra ngay những đường mạch của một lõi cốt lịch sử và truyền thống rất có giá trị về nhiều mặt. Đó là niềm kiêu hãnh và lòng tất thắng của bản lĩnh và sức mạnh từ cõi đất là con người Thăng Long- Hà Nội đối với thế lực ngoại xâm. Câu chuyện về thời tiền Thăng Long với sự kiện, truyền thống sáng giá đã thành tiền đề, làm cơ sở chắc chắn cho việc có một thời định đô Thăng Long với biết bao thành tựu ngay sau đấy….
Kế tiếp thời tiền Thăng Long chính là thời định đô Thăng Long. Nổi bật lên ở thời kì này chính là chiếu dời đô của Lý Thái Tổ vào năm 1010. Trong chiếu có đoạn: “Thành Đại La – kinh đô cũ của Cao Vương ở vào nơi trung tâm trời đất được cái thế rồng cuộn hổ ngồi, lại tiến hướng nhìn sông dựng núi dân cư khỏi chịu cảnh ngập lụt, muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi xem khắp đất Việt ta chỉ có nơi này là thắng địa. Thật là chốn tụ hội tụ của bốn phương đất nước, cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời”. Theo GS Lê Văn Lan đây rõ ràng là Chiếu định đô. Đó là một trong sáu câu chuyện về thời định đô Thăng Long ở đầu thế kỉ XI. Trải qua 18 năm của cuộc khai sinh kinh thành dưới thời Lý Thái Tổ, 27 năm xây dựng và củng cố kinh đô dưới thời Lý Thái Tông. Thăng Long trong gần nửa thế kỉ - từ một tòa phủ thành thô sơ - dù được mang tên Đại La - nay đã trở thành một kinh đô phồn thịnh, đẹp đẽ. Cũng không thể vắng bóng những thần linh là linh vật vì đây vẫn là thời người Thăng Long sống chung với huyền thoại như Rồng thiêng bay, ngựa trắng xuất hiện, thần Trống đồng báo mộng… đều chính là để cho thêm phần quý giá cái thành công của việc xây dựng và bảo vệ tòa kinh đô nước Việt đang nhanh chóng hình thành.
Tiếp nối những trang sử vẻ vang của các thời kì là những câu chuyện tuyệt hay kể chuyện về nền văn hóa Thăng Long rực rỡ. Nền văn hóa Thăng Long – trong các sách nghiên cứu là thuật ngữ chỉ nền văn hóa nước Đại Việt thời kì Lý - Trần. Nhà Bác học Lê Quý Đôn từng có câu: “Nước Nam ta, hai thời Lý – Trần, có tiếng là văn minh” chính là một cách nói về nền văn hóa Thăng Long theo nghĩa ấy. Trên nền cảnh ấy Thăng Long từ TK XI đến XIX là nơi đứng đầu cả nước về các giá trị văn hóa vật thể được xây dựng ở đây không nơi đâu có được một khu hoàng thành đồ sộ và tráng lệ như đã đành, mà hệ thống Thăng Long Tứ Trấn – đền Bạch Mã trấn Đông, đền Thủ Lệ trấn Tây, quán Châu Vũ Trấn trấn bắc, đền Kim Liên trấn Nam những công trình Tứ Đại Khí, tháp Bảo Thiên, chuông Quy Điền, cái cửa ô: Yên Phụ Nghĩa Dũng Đông Mai Cầu Giấy, chợ Dừa cũng chỉ có ở Thăng Long:
“ Thăng Long Hà Nội đô thành
Nước non ai vẽ lên tranh họa đồ
Cố đô rồi lại Đông Đô
Nghìn năm vạn vật bây giờ vẫn đây”
Phần cuối cùng cuốn sách kể chuyện về hùng khí Thăng Long, tác giả đã ghi lại bảy câu chuyện về những con người thật, những sự việc thật đã đóng góp công lao của mình cho sự nghiệp giữ gìn bảo vệ Thăng Long - người ta gọi đó là hùng khí Thăng Long trong lịch sử nghìn năm Hà Nội. Hùng khí Thăng Long luôn tồn tại làm cơ sở cho vô vàn những nhân vật và thế ứng xử anh hung, không chỉ ra trận chiến đấu mà còn làm thơ viết văn như Trần Quang Khải với “Tụng giá hoàn kinh sư”, Nguyễn Trãi với “Bình ngô đại cáo”, hùng khí Thăng Long còn thể hiện ở trận rồng lửa trong chiến dịch Ngọc Hồi, Đống Đa của Quang Trung - Nguyễn Huệ rồi cuộc khởi nghĩa Lam Sơn của Lê Lợi, cuộc chiến tranh chống giặc nguyên Mông của vua Trần Thái Tông…Tất cả đã đóng góp vào hùng khí Thăng Long và như thế những câu chuyện về hùng khí Thăng Long còn có thể kể ra vô vàn đồng thời cũng còn có vô vàn câu chuyện gần đây và bây giờ vẫn đang tiếp nối.
Tôi tin rằng khi đọc cuốn sách này ai cũng sẽ cảm thấy tự hào về 1000 năm Thăng Long Đông Đô Hà Nội của chúng ta, 1000 năm với bao mốc lịch sử đánh dấu những thăng trầm của kinh đô Thăng Long xưa và cũng là những bước thăng trầm của đất nước.
Cuốn sách hiện có taị thư viện trường, mời quý độc giả tìm đọc!